Mens-zijn laat zich niet vangen door labels

De menselijke ervaring is niet te vangen in wetenschap

En toch blijven we het proberen.

In de GGZ – en eigenlijk in de hele zorg – werken we met diagnoses, protocollen, richtlijnen. Dat is niet verkeerd. Het geeft houvast. Het voorkomt willekeur. Het maakt dingen uitlegbaar en betaalbaar.

Maar man… het gaat ook mis.

Want mensen zijn geen handleiding. Geen modelletje. Geen DSM-checklist met vinkjes achter “voldoet aan criteria”.

Mensen zijn rommelig. Tegenstrijdig. Getraumatiseerd. Slim én kind tegelijk. Ze voelen iets, maar hebben er soms geen woorden voor. Of juist te veel.

Wetenschap houdt niet van subjectiviteit (maar wij voelen ‘m wel)

De menselijke ervaring is subjectief as hell.

Wat voor jou veiligheid is, voelt voor mij als verstikking.

Wat jij “weerstand” noemt, was voor iemand anders jarenlang pure overleving.

En daar haakt wetenschap vaak af. Want wetenschap wil meten. Bewijzen. Herhalen. Controleren. Alles wat niet in die hokjes past, wordt al snel ruis. Lastig. Niet betrouwbaar genoeg.

Maar die “ruis”?

Dat is het leven.

Trauma zit niet alleen in het hoofd, maar in het lichaam.

Rouw volgt geen tijdlijn.

Hechting laat zich niet plannen.

En angst trekt zich geen reet aan van een protocol.

Een diagnose kan helpen, maar het is geen jij

Snap me goed: een diagnose kan helpend zijn. Het kan opluchten. Eindelijk taal voor wat je voelt. Soms krijg je eindelijk toegang tot zorg.

Maar zodra een diagnose belangrijker wordt dan de mens die ’m draagt, zitten we fout.

Niemand is een stoornis.

Niemand is zijn label.

Twee mensen met “dezelfde diagnose” kunnen een totaal andere binnenwereld hebben. Andere jeugd. Andere triggers. Andere draagkracht. En toch krijgen ze vaak hetzelfde plannetje. Succes ermee.

Dat is handig voor het systeem.

Niet altijd voor de mens.

Protocollen zijn veilig, maar hebben oogkleppen op

Protocollen zijn ooit bedacht om te beschermen. Cliënten én hulpverleners. Dat snap ik. Zeker in een complexe sector.

Maar protocollen zien maar een stukje van het verhaal. Ze kijken recht vooruit. Niet opzij. Niet terug. Niet onder de oppervlakte.

Het echte werk gebeurt vaak juist als je voelt:

Dit klopt hier niet helemaal.

Als je afwijkt. Als je vertraagt. Als je iets doet wat niet op formulier 3B staat, maar wél in contact.

Dat vraagt lef.

En vertrouwen op je vakmanschap.

En het uithouden van niet-weten.

Iets waar ons systeem bar weinig ruimte voor maakt.

Holistisch is geen soft gedoe

Holistisch kijken is geen zweverige wellness-term. Het betekent simpelweg: meer meenemen.

Het lichaam.

Het zenuwstelsel.

De relatiegeschiedenis.

De context.

De schaamte die niemand ziet.

De eenzaamheid.

De vraag: waarom doet iemand dit op deze plek in zijn leven?

Veel “klachten” zijn geen stoornis, maar logische reacties op onveiligheid. Op te veel druk. Te weinig bedding. Geen ruimte om mens te zijn.

Misschien is iemand niet kapot.

Misschien is hij moe.

Dit is geen individuele fout. Dit is een systeemding

Even helder: dit is geen schuld van hulpverleners. Integendeel. Die lopen zich vaak kapot binnen een systeem dat meer vraagt dan het teruggeeft.

We willen menselijkheid, maar declareren minuten.

We vragen veiligheid, maar persen trajecten in tijd.

We willen empathie, maar belonen efficiëntie.

Dat werkt niet. En dat voel je. Aan alle kanten.

Misschien moeten we het anders durven doen

Misschien moeten we stoppen met doen alsof alles wat afwijkt, ziek is.

Of alles wat niet meetbaar is, onzin.

Misschien begint betere zorg niet met nóg een protocol, maar met beter kijken. Beter luisteren. Meer durven voelen.

Wetenschap is belangrijk.

Maar mens-zijn laat zich niet temmen.

En eerlijk?

Gelukkig maar.